Planowanie ciąży

Okres przygotowania się do ciąży dla każdej kobiety i jej partnera powinien być szczególnie ważny, bardzo przemyślany i z góry zaplanowany. W żadnym razie nie powinniśmy podejmować decyzji o poczęciu zbyt pochopnie, gdy nasze samopoczucie psychofizyczne nie jest najlepsze, ani tym bardziej, gdy zdrowie choćby jednego z rodziców jest mocno nadszarpnięte. To w jakim stanie zdrowotnym są przyszli rodzice będzie definiowało stan zdrowia ich dziecka, a później dorosłego człowieka. Świadome podejście do sprawy pozwoli zapobiec w przyszłości wielu problemom, które będą miały  swoje konsekwencje w całym życiu spodziewanego potomka. Oczywiście są kwestie, na które nie mamy już wpływu, bo na przykład uszkodzonych genów u rodziców nie naprawi nawet najlepsza dieta, to jednak właściwy styl żyć będzie miał tu ogromne znaczenie.

Od czego powinni zacząć ZDROWI przyszli rodzice?

1. Przede wszystkim powinni zarezerwować sobie minimum rok czasu na ten proces i dotyczy to zarówno kobiety, jak i mężczyzny.
2. Jeżeli kobieta zażywa antykoncepcję hormonalną, jak najszybciej powinna ją odstawić, 3 miesiące to stanowczo za mało, by syntetycznie stymulowany układ hormonalny wrócił do pełnej sprawności (o ile w ogóle będzie to możliwe).
3. Należy przeprowadzić kompleksową kontrolę parametrów życiowych obojga rodziców. Przede wszystkim należy wykonać badania krwi: morfologię, profil lipidowy, sprawdzić wątrobę, tarczycę, zbadać poziom glukozy i insuliny oraz poziom hormonów płciowych.

Dodatkowo, należy jeszcze zbadać mocz, gdyż występujące infekcje bakteryjne układu moczowego, kobieta będąc w ciąży przekaże dziecku, co będzie skutkowało podaniem antybiotyku tuż po porodzie.

4. Należy sprawdzić poziom witamin (B12, kwas foliowy,  D3 metabolit 25 OHD3) i minerałów (żelazo, cynk, selen).
5. Należy sprawdzić metylację (polimorfizm genu MTHFR), gdyż jej zaburzenia upośledzają wchłanianie kwasu foliowego i witaminy B12. Obejrzyj również wykład Iwony Wierzbickiej!
6. Niezwykle ważne jest wprowadzenie do diety kwasów omega 3 oraz rozpoczęcie suplementacji brakujących witamin w odpowiednich formach, przyswajalnych przez organizm (zawsze należy sprawdzić skład wybranego suplementu, by nie zawierał obok tych niezbędnych substancji całej masy wypełniaczy i dodatków oraz czy składniki te będą przyswajalne).
7. Zmiany nawyków żywieniowych – dieta powinna być gęsta odżywczo, bez konserwantów, chemii i innych składników żywieniowych, które mogą negatywnie wpływać na organizm ludzki (żywność modyfikowana genetycznie, syrop glukozowo – fruktozowy, aromaty )
8. Nie unikaj cholesterolu w diecie – jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu hormonalnego – jest prekursorem powstawania hormonów steroidowych (hormony kory nadnerczy, gonad) w naszym ciele.
9. Jeśli odczuwane są dolegliwości ze strony układu pokarmowego takie jak wzdęcia, zaparcia, przelewanie w jelitach warto zastanowić się, czy któryś składnik jadłospisu nie nasila tych dolegliwości.  Można również wykonać test na sprawdzenie nietolerancji pokarmowych i przy pozytywnych wynikach wyeliminować nietolerowane produkty. Z obserwacji pacjentów wnioskuję, że najczęściej uwrażliwieni jesteśmy na gluten, białka mleka krowiego, jaja.
10. Zadbaj o właściwą bakteryjną florę jelitową, to będzie miało kluczowe znaczenie w zasiedleniu drobnoustrojami dziecka w trakcie porodu naturalnego, a to z kolei zadba o dobry start układu odpornościowego maluszka.
11. Ogranicz zużycie chemii gospodarczej w życiu codziennym – im środki czystości bardziej naturalne i im ich mniej tym lepiej.
12. Ogranicz sytuacje stresogenne, unikaj ich, poszukaj technik radzenia sobie w sytuacji stresowej (medytacja, masaże, spacery itp.).
13. Zadbaj o higienę snu, gdyż jest to najlepszy sposób na regenerację organizmu. Ważna jest nie tylko ilość ale również pora kiedy zasypiamy. Najlepiej jest położyć się spać 22:00 -23:00 i spać ciągiem 8 h, w czystym, wywietrzonym pomieszczeniu.
14. Wprowadź aktywność fizyczną, odpowiednio dopasowaną do umiejętności, najlepsze będą formy wzmacniające mięśnie, mentalne, relaksujące. Ważne jest także, by nie ograniczać się do aktywności tylko w zamkniętych pomieszczeniach. Spacery na świeżym powietrzu, czy nawet krótka przejażdżka na rowerze w parku, może uczynić dużo więcej dobrego.
15. Ureguluj masę ciała zarówno tą nadprogramową jak i tę zbyt niską.
16. Sprawdź stan swojego uzębienia, wylecz wszystkie ubytki i bezwzględnie usuń amalgamaty (należy pamiętać jednak o odpowiednim sposobie usuwania ich).
17. Aby mogło dojść do poczęcia, ciąży, a później porodu, należy spełnić przede wszystkim warunki zdrowotne wynikające z prawidłowej budowy narządów płciowych. Warto w tym celu skonsultować się ze specjalistą (ginekologiem/andrologiem) oraz wykonać badanie ultrasonograficzne przez powłoki brzuszne lub dopochwowo w przypadku kobiet.

Kobieta i hormony

Jednym z najważniejszych aspektów umożliwiających poczęcie jest prawidłowo występujący cykl owulacyjny u kobiety. Ważna jest jego regularność występowania – mniej więcej co 28 dni, czas trwania menstruacji –  4-6 dni i obfitość krwawienia – nie mogą być zbyt silne ani zbyt skąpe. Niepokojące powinny być też silnie odczuwany PMS, krwawienia w trakcie cyklu czy mocne bóle podczas miesiączki. Wszelkie wątpliwości warto wtedy wyjaśnić u specjalisty i znaleźć przyczynę takiego stanu rzeczy.

Cały cykl hormonalny wbrew pozorom nie rozgrywa się w tylko w jajnikach, ale ma swój początek w podwzgórzu (przedniej części międzymózgowia), które uwalniając hormon GnRH  (gonadoliberynę), rozpoczyna całą kaskadę hormonalnych zdarzeń. Dzięki sygnałom z podwzgórza pobudzona do pracy przysadka mózgowa, a dokładniej jej przedni płat, wydziela  już stricte hormony odpowiedzialne za sytuacje rozgrywane w gonadach czyli jajnikach. Są to hormon luteinizujący LH oraz hormon folikulotropowy FSH,  które są odpowiedzialne za przebieg cyklu owulacyjnego. Dodatkowo, przysadka wydziela również prolaktynę, która największe znaczenie ma w procesie laktacji.

Fazy cyklu owulacyjnego

1-5 dzień cyklu – menstruacja – w tych dniach uwalniany jest przez przysadkę mózgową hormon FSH, którego głównym zadaniem jest stymulacja pęcherzyków do dojrzewania i pobudzania do dalszego rozwoju kilku z nich podczas każdego cyklu.

6-13 dzień cyklu – faza przedowulacyjna (folikularna) –  w tej fazie najbardziej aktywnymi hormonami są estrogeny wydzielane przez jajniki, a dokładnie estradiol – którego synteza odbywa się za pomocą FSH, a odpowiada m. in. za rozrost błony śluzowej w macicy, co przygotowuje ją do przyjęcia zarodka.

14 dzień cyklu – owulacja – w tym czasie następuje mocny wzrost kolejnego hormonu przysadki mózgowej LH. Dochodzi do tak zwanego piku LH, który sprawia, że niedojrzała komórka jajowa otoczona pęcherzykiem uwalnia się (mniej więcej po 30 godzinach od wystąpienia maksymalnego wzrostu LH) i dochodzi do jajeczkowania. Po około jednym dniu przebywania komórki jajowej w jajowodzie, jeśli nie zostaje zapłodnione – obumiera.

15-28 dzień cyklu – faza poowulacyjna (lutealna) – w początkach tej fazy hormony przysadki FSH i LH przekształcają pozostałości z pęcherzyka  w ciałko żółte, które wydziela estrogeny i progesteron, odpowiedzialne za przygotowanie endometrium i przyjęcie ewentualnego zarodka. W sytuacji, gdy nie dochodzi do zapłodnienia, obniżony poziom LH doprowadza do zaniku ciałka żółtego, a co za tym idzie zmniejsza się wydzielanie pozostałych hormonów. Gwałtowny spadek stężenia progesteronu i estrogenów jest sygnałem do produkcji przez przysadkę FSH, co z kolei jest początkiem nowego cyklu.

Mężczyzna i hormony

Aktywność hormonalna gonad u mężczyzn, tak samo jak u kobiet, regulowana jest przez podwzgórze, które uwalniając gonadotropiny (GnRH), pobudza odpowiednio do pracy przysadkę mózgową. Ta natomiast wytwarza hormony FSH i LH, które działają regulująco na dalsze procesy hormonalne w jądrach. U mężczyzny głównym celem takiej stymulacji gonad jest produkcja testosteronu i nasienia.

Najważniejszym zadaniem hormonu luteinizującego LH jest stymulowanie komórek  śródmiąższowych Leydiga w jądrach do powstawania z cholesterolu w towarzystwie prolaktyny -testosteronu – hormonu androgenowego, niezbędnego do przejścia końcowej fazy procesu  dojrzewania plemników.

Produkcję nasienia natomiast reguluje hormon folikulotropowy FSH, który trafia do komórek Sertoliego  i kanalików plemnikotwórczych w jądrach, gdzie wraz z dostarczonym  testosteronem definiuje cały proces spermatogenezy.

Estrogeny, które również mają swoje miejsce w męskiej  gospodarce  hormonalnej, w niewielkiej  ilości powstają z testosteronu i są utrzymane na stały poziomie, przede wszystkim odpowiadają za płodność oraz tworzenie się i wzmocnienie kości.

Złożoność procesów zachodzących z udziałem hormonów jasno pokazuje, jak ważny jest płynny przebieg ich wydzielania i że jeśli zostanie choćby jeden hormonalny „puzel” nieodpowiednio ułożony, pociągnie za sobą niekorzystną dla organizmu lawinę zdarzeń. Dlatego uważam, że bezwzględnie każda kobieta i każdy mężczyzna, zanim przejdzie do działania w staraniach o dziecko, powinni zadbać o swoje zdrowie zarówno to fizyczne jak i psychiczne oraz uzdrowić otoczenie, w którym na co dzień przebywają. Istnieją jednak sytuacje i schorzenia, w których działania poprzedzające prokreację, należy rozszerzyć i przeznaczyć na przygotowanie się znacznie większej ilość czasu, ale o tym będzie w kolejnych publikacjach.

Źródła:

1. J. Konturek, A. Szlachcic: Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne, wydanie I, Kraków 2010
2. Praca zbiorowa pod redakcją A. Lewińskiego, A. Zygmunta: Diagnostyka czynnościowa zaburzeń hormonalnych z elementami diagnostyki różnicowej, wydanie I, Lublin 2011

Uwaga: ważne informacje, przeczytaj zanim zastosujesz lub skopiujesz.